การเขียนการ์ตูน

บทความการเขียนการ์ตูน ตอน องค์ประกอบในการคิดเรื่องสำหรับการ์ตูน !!!

ช่วง นี้เน้นหาบทความเกี่ยวกับการเขียนการ์ตูน การวาดการ์ตูน หมั่นมาให้น้องๆ ลง โดยคัดสรรบทความดีๆ จากหลายแหล่งในอินเตอร์เน็ต หลายนักวาดการ์ตูนเอามาให้อ่านกัน วันนี้ไปเจอบทความที่เขียนไว้ดีเกี่ยวกับ "องค์ประกอบในการคิดเรื่องสำหรับการ์ตูน" จากในเว็บบล็อคแก๊งค์ อ่านแล้วรู้สึกว่า ผู้เขียนอ่านการ์ตูนและดูหนังมาพอสมควร จึงถ่ายทอดได้กระชับและน่าสนใจ ลองอ่านกันดูนะครับ ความรู้เกี่ยวกับการเขียนการ์ตูนต้องหมั่นศึกษาแม้ว่าเราจะคิดได้เอง แต่การเรียนรู้จากประสบการณ์ของคนอื่น ย่อมดีและเร็วกว่าเป็นไหนๆ ยิ่งเกี่ยวกับวิธีการคิดการ์ตูนด้วยแล้วนี่ ยิ่งต้องศึกษาครับ เพราะหากคิดไม่ออกแล้ว ก็คงไม่มีอะไรให้วาดตามไปด้วย

หมายเหตุผู้เขียน:
บท ความนี้นำมาข้อความที่ผมได้ลงในเว๊บบอร์ดไทคอมิค และนำมาปรับปรุงรายละเอียดบางส่วนที่ขาดตกบกพร่องไป ข้อมูลต่างๆที่เขียนได้รับมาจากความรู้ที่เรียนมาจากการคอร์สอบรมเขียนบท ภาพยนตร์ ประยุกต์กับบทความในนิตยสารไบโอสโคป ฉบับที่ 10 - 16 เคยได้ลงในเว๊บปกิณกะภาพยนตร์ซึ่งปัจจุบันค่อนข้างร้างผู้คน เลยนำมาแก้ไขชื่อบทความ และรายละเอียดนิดหน่อย เนื่องจากเห็นว่าตนเองไม่ได้เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการ์ตูนอย่างแท้จริง เพียงนำเสนอให้นักเขียนการ์ตูนไทยสมัครเล่นกระจ่างขึ้นกับความหมายของคำแต่ ละคำ และวิธีคิดเรื่องเท่านั้น

เกริ่นนำ
เคย สงสัยไหมว่า ทำไมหลายคนวาดการ์ตูนสวย แต่อ่านยังไงก็ไม่สนุก องค์ประกอบสำคัญในการสร้างเรื่องเพื่อให้น่าติดตามมันมีอะไรซับซ้อนหนักหนา หรืออย่างไร?

เพื่อสร้างความกระจ่างตามกำลังสติปัญญาผู้เขียนจะมี ได้ ก็จะขอใช้ความรู้เกี่ยวกับการเขียนบทภาพยนตร์มาเพื่ออธิบายบทการ์ตูน ทั้งนี้เพื่อสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องแก่นักอ่านการ์ตูน นอกจากนี้ยังมีส่วนในการคิด และเขียนสำหรับนักเขียนการ์ตูนสมัครเล่นของไทยอีกด้วย

ความรู้ เกี่ยวกับด้านบทภาพยนตร์นั้นมีประโยชน์เกี่ยวเนื่องกับการ์ตูนอย่างเห็นได้ ชัด เพราะการวาดภาพเพื่อเล่าเรื่องราวนั้น ก็ไม่ต่างจากภาพยนตร์ที่เกิดจากภาพนิ่งหลายๆภาพมาทำให้เกิดภาพเคลื่อนไหวโลด แล่นบนแผ่นฟิล์ม อย่างไรก็ตามการ์ตูนก็มีองค์ความรู้อื่นๆมาประกอบ เนื่องด้วยเป็นสื่อที่มีมิติของหนังสือประเภทนวนิยายมาผสมผสานเช่นกัน ดังนั้นบทความนี้จึงได้ประยุกต์บางส่วนให้เหมาะสมกับการเล่าเรื่องแบบ การ์ตูน

สิ่งที่จะนำมาอธิบายเป็นอันดับแรกในตอนที่หนึ่งนี้คือ องค์ประกอบสำคัญในการคิดเรื่อง หมายความได้อีกทางว่า การ์ตูนเรื่องหนึ่งนั้นจะเกิดขึ้นได้จากสิ่งใดได้บ้างนั่นเอง

องค์ประกอบสำคัญในการเกิดเรื่องมาจาก 4 ปัจจัย ได้แก่

1. แนวคิด (Idea)
หมาย ถึง จุดเด่น- ความคิดสร้างสรรค์ย่อยอย่างหนึ่งในการสร้างเรื่อง มักเป็นสิ่งแรกๆที่คนจะสังเกตและนึกถึงเวลาอ่านการ์ตูน ดูหนัง เช่น โดราเอมอนมีกระเป๋าวิเศษ ใน Doraemon, การขอพรวิเศษได้ 1 ข้อจากการรวบรวมลูกแก้ววิเศษใน Dragonball , ซาเอบะ เรียวเป็นมือปืนที่ลามกมากซึ่งเกินระดับกว่าที่เราจะคุ้นเคยคนที่มีอาชีพนี้ ใน City Hunter

ไม่ว่าจะเป็นตัวละครหรือว่าเงื่อนไขหลักในเรื่อง ถือเป็นไอเดียได้หมดครับ ซึ่งไอเดียของการ์ตูนนั้นเหตุที่สังเกตได้ง่ายเพราะการ์ตูนโดยส่วนใหญ่มี ขนาดยาวกว่าภาพยนตร์ ไอเดียของการ์ตูนเรื่องนั้นจึงต้องเป็นสิ่งที่ผู้เขียนคิดแล้วว่าโดดเด่น จริงๆ จึงได้นำมาใช้ เพื่อตรึงคนอ่านให้ติดตามตลอดนั่นเอง

2. โครงเรื่อง (Plot)
หมาย ถึง เช่น ฮันเตอร์x ฮันเตอร์ เป็นเรื่องของกอร์นเด็กซึ่งเข้าไปพัวพันกับองค์กรว่าฮันเตอร์ซึ่งมีความซับ ซ้อนเพื่อตามหาพ่อ โครงเรื่องโดยรวมของเรื่องจะเป็นการสู้เพื่อโดยไม่ละลดของตัวละครในแบบ "สู้เพื่อฝัน" , GTO เรื่องของนักเลงคนหนึ่งที่กลายมาเป็นครูซึ่งได้ใช้วิธีสอนแบบตนเองแก้ไข ปัญหาของนักเรียนทุกคน ฯลฯ

สังเกตได้ว่าพลอตสามารถซ้ำกันได้ขึ้นอยู่ ว่าคุณจะเอาไปทำในลีลาแบบไหน เช่น Onepiece ที่มีพล็อตคล้ายกับ Hunter x Hunter ในการตามหาเป้าหมายบางอย่าง แต่ลักษณะไอเดียในการต่อสู้ต่างๆ และบรรยากาศในเรื่องถูกกำหนดขึ้นมาคนละแบบ

ตัวอย่างการนึกถึงพลอตอย่างง่ายๆ ก็คือเมื่ออ่านการ์ตูนเรื่องนั้นจนจบ ให้ลองเล่าเรื่องอย่างย่อๆ ภายในหนึ่งบรรทัด นั่นแหละครับพลอต

หนัง บางเรื่องเหมือนไม่มีพลอต เพราะอาศัยการนำเสนอแต่น้อย ราวกับไม่เน้นการเล่า แต่อาศัยการใส่รายละเอียดเล็กๆน้อยๆ ต่างๆ เพื่อสร้างความสมจริง หรืออีกวิธีหนึ่งคือเล่าแบบไม่คำนึงถึงห้วงเวลา ปฏิเสธวิธีแบบตามลำดับที่คนคุ้นเคย ซึ่งจัดเป็นวิธีการเล่าที่มีคนทำน้อย และโดยเฉพาะอย่างยิ่งการ์ตูนขนาดยาวต้องเรียกว่าไม่มีคนทำ เพราะการตีพิมพ์ในลักษณะหนังสือเป็นส่วนผสมของสื่อชนิดนี้ ย่อมไม่ควรสร้างความสับสนให้คนดูที่ต้องอ่านหลายๆเล่ม

3. แก่น (Theme)
หมาย ถึง สาระสำคัญหลักของเรื่อง อันนี้ไม่ว่าหนังสือ , เพลง, หนัง ,การ์ตูน ก็มีทั้งนั้น การ์ตูนเรื่องหนึ่งอาจมีสาระหลากหลายมากมายในความบันเทิง การที่มีสิ่งเหล่านี้ไม่ได้หมายความว่าจะทำเรื่องเครียด แต่กลับเพิ่มเนื้อสารเข้าไป ทำให้การ์ตูนสนุกขึ้น ส่วนใหญ่ Theme จะมีลักษณะเหมือนข้อคิดสอนใจ หรืออีกกรณีอาจเป็นสิ่งที่เน้นในเรื่อง (มักเป็นนามธรรม เช่น ความศรัทธา,คุณค่าของชีวิต,ธรรมชาติ,ความสูญเสีย,คุณค่าของเวลา) แล้วให้คนไปคิดเองว่าควรจัดการกับมันอย่างไร

ตัวอย่างของธีมใน การ์ตูน เช่น โดราเอมอน มีธีมเกี่ยวกับการแก้ไขข้อผิดพลาดในชีวิต ซึ่งเรื่องแสดงให้เห็นว่าการที่โดเรมอนให้ของวิเศษโนบิตะ ไม่ได้ส่งผลดีเลย นอกจากว่าโนบิตะจะพยายามซะเอง , One Piece ว่าด้วยความฝันที่ไม่ควรละทิ้ง ซึ่งทำให้พวกเขาแต่ละคนที่มีความฝันต่างกันมาพบกัน รวมกัน และเกิดมิตรภาพ กับการผจญภัยมากมาย ฯลฯ

สรุปได้สั้นๆ Theme ก็เหมือนประโยคหนึ่งๆ คล้ายข้อคิดสอนใจซึ่งหนักแน่นเพียงพอที่จะใช้กับเรื่องๆหนึ่ง อาจเป็นสัจธรรมหรือไม่ก็ได้ (ซึ่งอาจจะตรงประเด็นชัดเจน หรือ กำกวมชวนตีความก็แล้วแต่ว่าผู้เขียนอยากนำเสนอข้อคิดนั้นให้ออกมาแบบไหน)

อย่าง ไรก็ตาม สิ่งที่ควรระมัดระวังก็คือ ขึ้นชื่อว่า Theme แล้ว ก็ไม่แน่ว่าจะสร้างสรรค์อะไรดีๆให้สังคม การ์ตูนบางเรื่องมี Theme ที่เน้นปัจเจกชนเสียจนละเลยขนบธรรมเนียมและไม่สนใจสังคมรอบข้างเลยหรือแม้ แต่กระทั่งเชิดชูคนโกงก็มีให้เห็นเหมือนกัน คนอ่านจะต้องระวังบ้าง คนเขียนก็ต้องมีจรรยาบรรณด้วยเหมือนกัน

4. หลักการโดยรวม (Concept)
หมาย ถึง การปรุงแต่งเรื่องราวทั้งหมดว่าจะให้เป็นไปทางใด เช่น การกำหนดแนวเรื่องเพื่อความเหมาะสมกับพลอต หรือเพื่อสร้างความแปลกใหม่ รวมไปถึงการสร้าง Frame หรือกรอบของเรื่องว่ามีเงื่อนไขต่างๆอย่างไร เข้ากับเวลาและสถานที่ในเรื่องหรือไม่ เช่น ดรากอนบอล คือ การนำไซอิ๋ว มาปรับปรุงใหม่ให้ทันสมัยด้วยสไตล์ที่เคลือบด้วยการ์ตูนตลก แต่เร้าใจด้วยฉากแอ๊คชั่น โดยรวมแล้วเป็นงานแบบแอ๊คชั่น คอเมดี้ ในโลกแฟนตาซีที่กำหนดให้มีลักษณะแบบอนาคตและอดีตปนเปไป ทั้งนี้เพื่อขับเน้นบรรยากาศของโลกของผู้ชายที่เต็มไปด้วยการผจญภัยและ ต่อสู้ , หรือ โจโจ้ล่าข้ามศตวรรษ ที่แต่ละภาค แต่ละเฟรมในเรื่องก็จะแตกต่างกันไปตามสถานที่,ยุคสมัย, โดยคงส่วนที่เป็นไอเดียสำคัญไว้คือ สแตนด์ (ยกเว้นภาค 1-2) หรือตัวแทนความสามารถพิเศษของแต่ละบุคคล

กรณีการสร้าง Frame นั้นอาจนำมาจากรายละเอียดในชีวิตจริง โดยดึงจากสังคม,วัฒนธรรมต่างๆ และนำมาประยุกต์เพื่อให้เข้ากับความเป็นการ์ตูนที่เราต้องการให้มากที่สุด ถ้ายังไม่นึกไม่ออก ลองนึกถึงภาพยนตร์กันบ้างดีกว่า เพราะการที่หนังแต่ละเรื่องใช้ผู้แสดงจริง ถ่ายจากสถานทีจริงไม่ได้หมายความว่าจะต้องทำเพื่อความสมจริงเสมอไป เช่น There's Something About Mary ตัวเอกในเรื่องต้องเจ็บตัวปางตาย(ปนทะลึ่ง)ไม่ต่างจากการ์ตูน, Bringing Out The Dead ที่ถ่ายทำเน้นความมืด แม้ในยามกลางวัน และให้ภาพวูบวาบเกินจริงบ่อยครั้งเพื่อสะท้อนสภาพชีวิตบุรุษพยาบาลที่หมด ศรัทธา ซึ่งจะนำมาอธิบายอีกทีในส่วนของโครงสร้างของเรื่อง

วิธี กำหนด Concept ง่ายๆ นั้นใช้แนวเรื่องสำหรับวรรณกรรม ที่เรียกว่า Genre(ตระกูล หรือ ประเภท) เช่น Comedy (ซึ่งยังแบ่งย่อยออกได้เป็นอีก เช่น ตลกเจ็บตัว,ตลกเสียดสี,ตลกร้าย,ตลกล้อเลียน), Action (เช่น ผจญภัย,เผชิญหายนะ), ไปจนถึง งานแนวสืบสวน(Suspense),เขย่าขวัญ(Thriller), สยองขวัญ(Horror), เป็นต้น ซึ่งส่วนใหญ่มักจะผสมผสานหลายแนวทางไว้ด้วยกัน เช่น Rough เป็นหนังตลกที่เน้นเรื่องราวความรักระหว่างชาย - หญิงที่ครอบครัวเป็นปฏิปักษ์ทางฝ่ายพ่อ หนังรักมันซ้อนแนวที่ว่าด้วยการเรียนรู้ ซึ่งก็คือ การเรียนรู้ซึ่งกันและกันของทั้งสองฝ่าย รวมไปถึงเรียนรู้ใจตนเอง ในบรรยากาศแบบหนังวัยรุ่น เน้นไปที่เรื่องราวในโรงเรียนมากกว่าที่อื่น นอกจากนี้ยังผสมกับแนวกีฬาเข้าไปด้วย

กรณีตัวอย่างกับองค์ประกอบในการเกิดเรื่อง: โดเรมอน

เหตุ ที่ยกตัวอย่างการ์ตูนเรื่องนี้ขึ้นมาเพราะเชื่อว่าคงไม่มีใครที่เป็นนักอ่าน การ์ตูนแล้วจะไม่รู้จักแมววิเศษตัวนี้เป็นแน่แท้ แม้จะเป็นการ์ตูนที่เก่าแต่มีอะไรหลายๆอย่างที่น่าสนใจมากมายจนคงความเป็น การ์ตูนอมตะได้ถึงทุกวันนี้ ก็เลยนำมาใช้อธิบายประกอบเพื่อความกระจ่างยิ่งขึ้น

Idea ไอเดียของโดเรมอนมีมากมาย เพราะเป็นการนำของวิเศษหลากหลายมานำเสนออย่างไม่ซ้ำ แต่ทั้งนี้ไม่ได้คำนึงถึงเหตุผลทางวิทยาศาสตร์หากแต่เพื่อผนวกเข้ากับพลอ ตและธีมของเรื่อง จึงใช้ของวิเศษเพื่อช่วยเหลือและตอกย้ำตัวโนบิตะเอง หรือหากจะบอกว่าไอเดียต่างๆเกิดจากไอเดียที่คิดหุ่นยนต์แมวตัวนี้เลยก็น่าจะ ได้ (ตามคำบอกเล่าเกี่ยวกับแรงบันดาลใจของผู้เขียน)

Plot ว่าด้วยเรื่องราวหลักๆคือมีผู้วิเศษจากอนาคตมาช่วยแก้ไขเด็กคนหนึ่งในโลก ปัจจุบันเพื่อมิให้เป็นคนล้มเหลวในอนาคต, ขณะที่เรื่องที่นำเสนอคนดูเป็นเรื่องราวขยายความจากโครงเรื่องดังกล่าว คือหลังจากที่โนบิตะมีโดเรมอนแล้ว กลายเป็นเรื่องของคนๆหนึ่งได้รับบททดสอบใหม่ๆให้กับชีวิตจากการได้อำนาจ(ของ วิเศษ)เพื่อให้ตระหนักในคุณค่าที่ตนเองขาดหาย และเติบโตขึ้นอีกระดับ

Theme เป็นเรื่องของการแก้ไขข้อผิดพลาดในอดีต โดยเรื่องนี้ต้องการบอกว่าไม่มีสิ่งใดสามารถแก้ไขข้อผิดพลาดของเราได้นอกจาก ตัวเราเอง เพราะในขณะที่โดเรมอนช่วยโนบิตะด้วยของวิเศษ นิสัยที่ไม่ดีของโนบิตะก็มักลงเอยใช้ของวิเศษนั้นในทางที่ผิดทุกครั้งไป หรือไม่ก็มีอีกประเภทหนึ่งที่เลือกให้โนบิตะสำนึกผิดเองก่อนและเข้าใจหลัก ที่ว่า "ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน"

Concept เป็นการ์ตูนประเภทจบ ในตอน ผสมผสานแนวตลกหลากหลายแนว ตั้งแต่ ดราม่าเจือตลก,ตลกเจ็บตัว,ตลกเสียดสีสังคม,ไปจนถึงตลกล้อเลียนภาพยนตร์อย่าง Star Wars ก็ยังมี กับแนวไซไฟซึ่งผู้เขียนได้รับแรงบันดาลใจจากเรื่องของไทม์แมชชีนและการย้อน เวลา โดยมีเหตุการณ์อยู่ในช่วงเวลาเดียวกับของผู้เขียนคือ 1969 จนถึงปลายยุค 80s และเพื่อไม่ให้เกิดความน่าเบื่อ โดเรมอนจึงมักมีตอนพิเศษขนาดยาวเพื่อเปลี่ยนแนวทางให้กลายเป็นแนววิทยา ศาสตร์-ผจญภัย(Scifi-Adventure) อยู่เรื่อยๆ
อาจกล่าวได้ว่าแนวทาง เรื่องของโดเรมอนที่ผสมผสานหลายแนว เพื่อขับเน้นจินตนาการแนวแฟนตาซีของโนบิตะ ที่มีแม่ที่ดุและจู้จี้ขี้บ่นให้มีคนคอยดูแลที่ดี (สังเกตดูว่าโดเรมอนมาอยู่ในบ้านอย่างไม่มีใครต้องเอะใจ) ช่วยจัดการปัญหาทุกอย่างแม้กระทั่งการเลือกคู่ชีวิตทุก ๆอย่างในปัจจัย ๔ ประการนี้ควรมีเหตุมีผลสอดคล้องเหมาะสมกันทั้งหมด เพราะหากจัดวางผิดก็จะทำให้งานขาดความสมเหตุสมผล และไม่สนุกเอาได้ง่ายๆ

องค์ ประกอบในการเล่าเรื่องดังที่ว่านอกจากจะช่วยในการอ่านการ์ตูน,ดูหนังสนุก ขึ้น(หรือบางคนอาจว่าคิดมากก็แล้วแต่) ยังช่วยในการคิดเรื่องของการ์ตูนด้วย ไม่เชื่อลองนำไปใช้ดู อะไรที่เรายังไม่มีก่อนสร้างเรื่อง อย่าพึ่งไปเขียนทำเนม เพราะจะเสียเวลาค่อนข้างมากในการเขียนการ์ตูนให้จบอย่างสมบูรณ์ลงตัว โดยอาจจะเริ่มจาก Idea ก่อนว่าอยากให้ตัวละครบางตัวมีจุดเด่น จุดด้อยอะไร, บางคนอาจถนัด Theme เรื่องหนึ่ง เช่น ความศรัทธาในชีวิต, ธรรมะชนะอธรรม ก็อาจจะนำเสนอเรื่องหลายๆแนว ใน Theme ที่ถนัด, หรืออาจจะนึกที่จะเล่นพลอตๆ หนึ่งอย่างคนที่ไม่ยอมแพ้ต่ออุปสรรคแม้ไร้ทางสู้ ให้เป็นรูปแบบของตัวเอง( เช่น ถ้าเราคิดแบบซีเรียสมากๆ และต้องการสื่อถึงคนที่ไม่อาจปล่อยวางจากปมชีวิตได้ ก็จะได้ Berserk)เมื่อทราบถึงองค์ประกอบในการสร้างเรื่องแล้ว ในบทต่อไปเราจะพูดในรายละเอียดในโครงสร้างของการ์ตูนกันต่อไปครับ